Loteria na mężów, czyli narzeczony nr 69 jest jedyną operetką w dorobku Karola Szymanowskiego. Kompozytor wpadł na pomysł napisania dzieła w 1908 roku, chcąc podreperować finanse po zagranicznych wojażach. Na librecistę wybrał Juliana Maszyńskiego, który zgodził się na współpracę i dostarczył tekst, który przypadł kompozytorowi do gustu. Szymanowski szybko stracił jednak zapał do pracy i pomimo lekkiej tematyki męczył się z tym dziełkiem strasznie, a skończył je dopiero po roku.
Akcja rozgrywa się na początku XX wieku w Ameryce. Bohaterem jest syn fabrykanta samochodów Tobiasza Helgolanda, Darry. Mężczyzna zakochuje się w niejakiej Sarze i przez całe dzieło stara się zdobyć serce ukochanej, co mu się po wielu perypetiach w końcu udaje. Oczywiście po drodze odbywa się tytułowa loteria, a na scenie pojawiają się Weseli Wdowcy, Murzyni, Indianie i… Sherlock Holmes. Całość podzielona została na trzy akty. Niestety nie dotrwała jednak do naszych czasów w całości. Zaginęły dialogi, łączące poszczególne odcinki, a także część z nich, dlatego w niektórych momentach można tylko domyślać się przebiegu akcji. Na wydanym przez Polskie Radio krążku znajdują się wszystkie zachowane 22 numery, trwające w sumie 70 minut.
Wykonanie utrzymane jest na wysokim poziomie – jest lekko i dowcipnie, o co dbają świetni (i dobrze dobrani) soliści – a wśród nich Wiesław Ochman, Marcin Bronikowski czy Ewa Biegas. Bardzo dobrze sprawują się śląskie zespoły: chór Camerata Silesia czy wreszcie grający z werwą i energią pod batutą Michała Klauzy NOSPR. Jakie jednak ma się wrażenia słuchając tego nieco egzotycznego dziełka? Jeśli ktoś lubi operetkę – to zapewne będzie tym ukontentowany. Teksty są lekkie i dowcipne, a stylistyka do bólu operetkowa, przy czym w niektórych momentach przebłyskuje gdzieś tam między wierszami „prawdziwy” Szymanowski. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to w dorobku kompozytora pozycja znajdująca się na marginesie marginesów. Być może dla koneserów operetki to nagranie będzie odkryciem na miarę, powiedzmy, Chant funèbre Strawińskiego. Jednak dla kogoś przyzwyczajonego do utworów pokroju Mitów czy Stabat Mater Loteria na mężów będzie… tym, czym była dla Szymanowskiego. Czymś, co kiedyś się zdarzyło, ale o czym nie bardzo warto pamiętać. Czajkowski miał Rok 1812, Beethoven Zwycięstwo Wellingtona, a Szymanowski – właśnie Loterię na mężów. Nie krytykuję faktu publikacji nagrania – pozwala spojrzeć na uovre kompozytora od kompletnie innej strony i z tego względu posiada wartość dokumentalną. Czy jednak dzieło posiada wartość samo w sobie – to już inna rzecz.
Karol Szymanowski
Loteria na mężów, czyli narzeczony nr 69
Wiesław Ochman, Marcin Bronikowski, Rafał Bartmiński, Ewa Biegas, Urszula Kryger, Adam Kruszewski, Piotr Kusiewicz, Anna Lubańska i inni
Zespół Śpiewaków Miasta Katowice „Camerata Silesia”
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia
Michał Klauza – dyrygent
Polskie Radio