Narodowy Instytut Fryderyka Chopina wydał niedawno w serii „Zatrzymane w czasie” rejestracje kilku koncertów. Odbyły się one podczas zeszłorocznej edycji festiwalu „Chopin i jego Europa”. Ponieważ zaś w zeszłym roku obchodziliśmy setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, duża część wykonanych wtedy utworów odnosiła się w taki lub inny sposób do tematyki polskich dążeń niepodległościowych. Przyjrzyjmy się dwóm wydanym w tej serii krążkom, połączonym tym właśnie wątkiem.

Pierwszy z nich zawiera dwa dzieła noszące tytuł Polonia. Nikt przy zdrowych zmysłach nie uzna noszącej taki właśnie tytuł wczesnej uwertury Richarda Wagnera za dzieło wybitne. To potpourri, oparte na motywach mazurka Witaj, majowa jutrzenko i Pieśni litewskiej Karola Kurpińskiego. Cała rzecz jest jednak napisana sprawnie i brzmi efektownie. Wykonanie Royal Philharmonic Orchestra pod batutą Grzegorza Nowaka jest wyśmienite: dynamiczne, zagrane z pazurem, polotem i energią. Nie wiem czy słyszałem kiedykolwiek lepsze wykonanie tego utworu. Preludium symfoniczne Polonia Edwarda Elgara to też potpourri, ale bardziej wiktoriańskie, masywne i ciemne pod względem kolorytu brzmienia, wzmocnionego jeszcze brzmieniem organów. Dzieło jest mniej chwytliwe niż uwertura Wagnera, chociaż angielski kompozytor wprowadził do niego aluzje do dzieł Fryderyka Chopina, Warszawianki czy Mazurka Dąbrowskiego.
Fantazja polska Ignacego Jana Paderewskiego wykonana tu została pod batutą Mikhaila Pletneva i przy udziale Dmitry’ego Shiskina. Nie jestem wielbicielem tego pianisty i jego pojawienie się w finale Konkursu Chopinowskiego cztery lata temu było dla mnie sporą (i niekoniecznie przyjemną) niespodzianką. Z utworem Paderewskiego artysta radzi sobie jednak sprawnie, niczego nie psuje i efektownie prowadzi swoją narrację. Pletnev prowadzi orkiestrę w żywym tempie, przez co powstaje interpretacja ciekawa, żywa i odmienna od tych, których miałem okazję słuchać uprzednio.

Drugi album otwiera interludium Salve Polonia z nieukończonego oratorium Święty Stanisław Ferenca Liszta. Utwór dzieli się na dwie sekcje: powolną, opartą na melodii Boże, coś Polskę, oraz szybką, na motywach Mazurka Dąbrowskiego. Jacek Kaspszyk wydobył z orkiestry ciemne, gęste i jędrne brzmienie, nadające patosu bardzo lisztowskiemu wstępowi do Salve Polonia. Dynamiczne Allegro marziale jest potraktowane z werwą i nie chybia efektu. Bardzo dobre wykonanie mało znanego utworu, w którym styl kompozytora jest natychmiast rozpoznawalny. W sumie można by ten utwór uznać za jeszcze jeden poemat symfoniczny węgierskiego kompozytora. Schemat narracyjny jest w końcu podobny do Mazepy, a tematykę narodowościową kompozytor poruszył także w poemacie Hungaria.
Drugi utwór zawarty na płycie jest jeszcze mniej znany. Zbiór szesnastu wariacji orkiestrowych na temat Preludium A-dur Z życia narodu Zygmunta Noskowskiego, pełnił zapewne rolę podobną powieściom Henryka Sienkiewicza. Zostały napisane „ku pokrzepieniu serc” i mają wartość sentymentalną. Jest to dzieło miałkie, w którym aforystyczne i samo w sobie satysfakcjonujące Preludium rozwałkowane jest ponad wszelkie wyobrażenie, przez co powstało dzieło rozwlekłe, nadmiernie rzewne, sentymentalne, a przez to nieinteresujące. Warto się zresztą zastanowić, czy Preludium A-dur w ogóle ma potencjał, aby stać się tematem wariacji i czy warto poddawać je tego typu zabiegom? Moim zdaniem nie bardzo. Wykonanie pod batutą Nowaka jest zrealizowane sprawnie. Wykonawcy starają się zaprezentować walory dzieła, umiejętnie podkreślając sprawną orkiestrację. Nagranie ma więc głównie walor pedagogiczny. Dobre i to.

Oba albumy polecam, wykonania zawartych na nich utworów są absolutnie pierwszorzędne. Utwory bywają co prawda mniej pierwszorzędne, ale i tak warto je poznać.

Richard Wagner*
Uwertura C-dur Polonia op. 39

Edward Elgar*
Preludium symfoniczne Polonia op. 76

Ignacy Jan Paderewski**
Fantazja polska gis-moll op. 19

Royal Philharmonic Orchestra*
Grzegorz Nowak – dyrygent*

Dmitry Shishkin – fortepian
Russian National Orchestra
Mikhail Pletnev – dyrygent

Ferenc Liszt*
Interludium Salve Polonia z oratorium Święty Stanisław

Zygmunt Noskowski**
Z życia narodu. Obrazy fantazyjne na tle Preludium A-dur Fryderyka Chopina

Sinfonia Varsovia
Jacek Kaspszyk – dyrygent*
Grzegorz Nowak – dyrygent**

NIFC