Są takie chwile w życiu zbieracza nagrań, że słyszy utwór niemiłosiernie zgrany, hicior nad hiciory i ma wrażenie, że słucha czegoś kompletnie sobie nie znanego. Odczucia tego właśnie rodzaju zafundowała mi ostatnio Patricia Kopatchinskaja i Teodor Currentzis w Koncercie skrzypcowym Piotra Czajkowskiego. To dzieło, o którym można powiedzieć wiele, ale na pewno nie to, że jest utworem mało znanym. Trzeba wielkiej inwencji i otwartości, żeby zabrać się za tego typu kompozycję i powiedzieć w niej coś zupełnie nowego. Im się właśnie to udało. Wszystko tu jest inne, nowe i świeże. Tempa, dynamika, akcentowanie rytmów, sposób budowania napięcia. Solistka gra z niepospolitym wyczuciem tempa i dynamiki: doskonale wie, kiedy i jak bardzo zwolnić, jak ściszyć grę, jak wykorzystać barwę, kiedy i jak zrobić crescendo i przyspieszyć, aby zabrzmiało to najlepiej. Część druga wyśpiewana jest praktycznie na granicy słyszalności. W części trzeciej zaś kolejne powroty głównego tematu akcentowane są świetnie wyczutymi zmianami tempa i barwy. To wykonanie skrajnie subiektywne, niezwykle zaangażowanie, zrobione z pazurem, energią i pasją. Słucha się tego wręcz ze szczęką na podłodze, bo na słuchacza czeka tu niespodzianka za niespodzianką. To nie jest interpretacja, którą można zbyć wzruszeniem ramion i stwierdzeniem, że to „jeszcze jeden Czajkowski”. Ten album można albo kochać albo nienawidzić, tertium non datur. Jest w tej bezkompromisowej, prowokacyjnej i dzikiej impulsywności wykonawców coś bardzo rosyjskiego, przywodzącego na myśl interpretacje Nikołaja Gołowanowa czy Kiryłła Kondraszyna. Kapitalny dowód na to, że tego rodzaju myślenie o muzyce jest ciągle żywe, a nie wszystkich solistów i dyrygentów interesuje ślepe posłuszeństwo partyturze. Chwała im za to!

Płyta dopełniona jest baletem Wesele Igora Strawińskiego, dziełem, które może w warstwie instrumentacyjnej jest egzotyczne (chór, perkusja i fortepiany), ale za to w charakterze muzyki pozostaje bardzo rosyjskie, surowe, ostre, momentami gwałtowne. Zespoły MusicAeterna znakomicie zresztą ten aspekt zadziorności wydobywają, również w tym utworze nie idąc na żadne kompromisy, jeńców nie biorąc. W przeciwieństwie do Koncertu Czajkowskiego nie znajdziemy tu zbyt wielu śpiewnych melodii, muzyka jest dynamiczna i rytmiczna i takie też jest wykonanie pod batutą Currentzisa, który świetnie wyłapał nastrój tej intrygującej kompozycji.

Jedyny mankament wydawnictwa wiąże się z akustyką. Sala, w której nagrano Koncert dysponuje ciasną i mało przestrzenną akustyką, co jest dość irytujące w odcinkach tutti. Całe szczęście Wesele nagrano już gdzie indziej i tam podobne problemy nie występują.

Piotr Czajkowski
Koncert skrzypcowy D-dur op. 35*

Igor Strawiński
Les Noces

MusicAeterna

Patricia Kopatchinskaja – skrzypce*
Teodor Currentzis – dyrygent

Sony Classical

Drugi krążek Currentzisa, którego miałem okazję niedawno posłuchać, zawiera inną kompozycję IS, a mianowicie balet Święto wiosny. Chociaż konkurencja na rynku nagrań tego utworu jest potężna, dyrygent zrezygnował tym razem z bardziej radykalnych pomysłów interpretacyjnych. Zwracają jednak uwagę przede wszystkim duże kontrasty agogiczne pomiędzy odcinkami utrzymanymi w szybkich i wolnych tempach. O ile więc fragmenty szybkie rzeczywiście są zagrane wartko i energicznie, o tyle te bardziej powolne (dobrym przykładem są Korowody wiosenne) są wykonane zbyt wolno, przez co napięcie gdzieś ulatuje. Świetne wrażenie robi gra sekcji smyczków: tak huczących, ostrych i wyrazistych kontrabasów nie słyszałem w tym utworze chyba nigdy. Świetnie wypadają też kotły i wielki bęben, których dźwięki umiejętnie podkreślają wyrazistą rytmikę dzieła. Znaczny problem przedstawia niestety sekcja blachy i drewna: zostały one bowiem zepchnięte przez inżynierów dźwięku na drugi plan, przez co wiele detali ginie. Nie usłyszymy dobrze ani krotali ani grających col legno smyczków w części pierwszej, przez co utwór trochę traci. Jednak czysto fizyczna siła tej interpretacji robi duże wrażenie i sprawia, że wykonania słucha się z przyjemnością. Byłaby ona oczywiście większa, gdyby wymienione powyżej elementy były bardziej dopracowane, dodając utworu surowego i prymitywnego uroku.

Igor Strawiński
Święto wiosny

MusicAeterna
Teodor Currentzis – dyrygent

Sony Classical